Rassen op de Dierenweide:

Kuifhoen

Een van de oudste Nederlandse rassen – het Hollands Kuifhoen – heeft z’n unieke uiterlijk te danken aan een knobbel op de schedel: een afwijking met schitterende gevolgen.
Lang geleden gaven koningen elkaar een kuifhoen cadeau.

Het Hollands kuifhoen heeft sinds de zestiende eeuw – zo’n beetje het beginpunt van dit ras – weinig van zijn glans verloren. Als we naar de Hoenderhof van Jan Steen kijken, dan zien we een dier met een adellijke uitstraling, niet in de laatste plaats veroorzaakt door een hoofd vol met veren. Alsof de kip een hoed heeft opgezet waarmee zij moet verschijnen bij de koningin. Die associatie is niet zo vreemd, want het kuifhoen was eeuwen geleden een gewild relatiegeschenk op hoog niveau. Van die status mag dan weinig meer over zijn, de kip heeft daar niet onder geleden. Nog altijd is het een hoen met allure. Dankzij Nederlandse fokkerskunst was en is het kuifhoen een van de meest sierlijke en contrastrijke hoenders die er bestaan.

De kuif onderging in de loop der eeuwen wel enige verandering. Hij is voller en boller geworden. Begrijpelijk: hoe ronder, hoe mooier. Vooral de hennen zagen de fokkers graag getooid met een bolle hoed. Bij de hanen hangt de kuif, als gevolg van een andere structuur van de veren, een beetje naar beneden. Terwijl de kuiven groeiden en losser werden van structuur, kreeg het kuifhoen steeds minder te zien. Het gezichtsvermogen begon te lijden onder fokkers die wilden scoren met een zo wulps mogelijk uiterlijk. Er moesten duidelijke afspraken komen over wat wel en wat niet toelaatbaar was. De Nederlandse Kuif- en Baardkuifhoenderclub (NKBC) scherpte de regels aan en nam een vrij zicht op in de rasbeschrijving. De kuif moet sindsdien weliswaar nog altijd groot en vol zijn, maar de grootte moet wel in een goede verhouding staan tot het lichaam.
Fokkers van kuifhoenders wordt geadviseerd streng te selecteren op de plaatsing van de kuif en vooral dieren met een hoog geplaatste knobbel op te nemen in de foktoom. Ook over de vorm van de kuif, om precies te zijn het gekleurde bosje veren dat zich voor de kuif bevindt, zijn de afgelopen jaren nadere afspraken gemaakt. Fokkers knipten dat bosje weg, voordat ze met de dieren naar de tentoonstelling gingen, zodat de kuif uit één kleur zou bestaan. Niet meer doen, adviseerde de NKBC. De voorste kuifveren hebben namelijk een andere groeirichting en geven steun aan de kuif. Hetzelfde geldt voor de gekleurde veren boven de ogen. Door deze weg te knippen zakt de kuif naar voren en opzij en komt deze voor de ogen te hangen.

Los van de kuivenkwestie beleven fokkers een hoop plezier aan het Hollandse kuifhoen. Ze creëerden een aantal kleurslagen. De meest bekende en meest voorkomende is het zwarte hoen met een witte kuif. Daarnaast kwamen er witgekuifde hoenders in de kleurslagen koekoek, blauw gezoomd, wit en zwartbont. Verder bestaan er kuifhoenders met gekrulde veren, witte hoenders met een zwarte kuif en krielen, allemaal in dezelfde kleurslagen. Kuifhoenders zijn sierlijke en aanhankelijke hoenders die aardig wat eieren leggen, maar helaas nauwelijks broeds worden. Ze hebben meer aandacht nodig dan een “gewone kip”: met zo’n grote kuif kun je bij regenachtig weer maar beter binnen zitten. Bovendien is regelmatige controle op ongedierte zoals veerluis geen overbodige luxe. Maar een beetje liefhebber heeft al die extra zorgen er graag voor over.

Lakenvelder
Waar de lakenvelder kip als ras is ontstaan is niet precies duidelijk. Zowel Duitsers als Nederlanders eisen de eer op dat ze dit hebben ontwikkeld. De oorsprong van de lakenvelder kip gaat terug naar de 18e eeuw. Nederlanders zeggen dat het ras het licht zag in het Utrechtse buurtschap Lakenvelt. Duitsers beweren hetzelfde voor het Duitse Westfalen. De meeste kenners denken dat de Duitsers gelijk hebben.

De zwart-witte kleurtekening van de lakenvelder kip is heel specifiek. Het dier is zwart, met een witte band midden over het lijf. Het is net alsof de kip een laken over zich heen heeft, vandaar zijn naam. Ook bij koeien- en geitenrassen komt deze kleurtekening voor. De dieren heten dan overeenkomstig lakenvelder koeien en lakenvelder geiten.

De lakenvelder kip wordt gehouden vanwege de eieren en als hobby. Ze zijn vriendelijk in de omgang met elkaar en maken niet snel ruzie. Het zijn actieve dieren, die op een prettige manier voor leven in de brouwerij zorgen. Het ras komt voor als grote hoender en als kriel.

Bij strenge vorst moeten de lakenvelder kip beschutting hebben. Het risico bestaat dat zijn grote kam bevriest.

Marans
De kip met de gouden eieren, zo worden de Marans in Frankrijk ook wel genoemd.
Marans zijn waarschijnlijk het meest speciale hoenderras ter wereld. Zijn bijzondere kleuren, zijn nut eigenschappen (groei snelheid en vleeskwaliteit). En het wel zeer speciale ei, groot en donker roodbruin van kleur. Het ras is makkelijk om te houden geschikt voor zowel in een ren als los lopend. Het zijn geen fanatieke krabbers die de hele tuin op zijn kop zetten. Ze zijn rustig en vertrouwelijk in de omgang. De eieren zijn speciaal; ze zijn vrij zwaar en kunnen 100 gram wegen. In Frankrijk worden ze gepromoot doordat de eieren vrij zijn van salmonella. Dit komt door het dikke vlies en eischaal.
Kleurslag bij ons: Zwart – roodkoper

Zijdehoen
De zijdehoenders zijn hoogst waarschijnlijk ontstaan in China en in Europa geïmporteerd rond 1827.
Zijdehoenders zijn de kleinste van alle hoenders, eigenlijk een halfkriel.
Ze wegen ongeveer 1000 tot 1600 gram. Kenmerken van het ras: het lichaam moet rond zijn, de bevedering zacht, de huid donker en de oorlellen lichtblauw. De hennetjes hebben een bolstaande kuif en de haantjes hebben een typerende, achterwaarts staande kuif. De zijdehoen staat bekend om zijn rustige en vertrouwelijke aard en is makkelijk handtam te maken. De hennetjes staan niet bekend als grote ei-leggers (100 per jaar), maar ze blinken wel uit in het broeden en groot brengen van hun kroost. Omdat de zijdehoen zo’n betrouwbare broedster is, worden ze vaak als pleegmoeder ingezet voor het uitbroeden van fazanten eieren. Kleurslagen bij ons: Wit, Zwart.